4 LÝ DO KHÔNG NÊN THỰC HIỆN QUYỀN CHỌN MUA

Có nhiều lý lẽ vững chắc cho việc không thực hiện quyền chọn trước khi hết hạn. Mỗi lý do đó cũng được áp dụng tại ngày hết hạn. Trừ trường hợp bạn muốn sở hữu vị thế đối với cổ phiếu của quyền chọn, thì bạn không nên thực hiện quyền mà thay vào đó, bạn có thể bán quyền chọn đi.

Khi những “lính mới” bắt đầu tham gia vào thị trường quyền chọn, tất cả họ đều tìm hiểu và có thể còn học thuộc định nghĩa của một hợp đồng quyền chọn:

Hợp đồng quyền chọn mua (call option) là hợp đồng trao cho người nắm giữ quyền, nhưng không phải là nghĩa vụ, mua tài sản hoặc công cụ cơ sở (underlying asset) ở giá thực hiện (strike price) tại một thời điểm nhất định. Tương tự, hợp đồng quyền chọn bán (put option) trao quyền bán cổ phiếu cho người nắm giữ hợp đồng.

Khái niệm này có vẻ dễ hiểu, nhưng chúng tôi đã nhận được rất nhiều câu hỏi về chủ đề này từ những người gặp khó khăn trong việc nắm bắt toàn bộ vấn đề. Chúng tôi hy vọng rằng bài viết này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về khái niệm này.

QUYỀN HAY NGHĨA VỤ

Người nắm giữ quyền chọn có quyền thực hiện giao dịch mua/bán của mình. Nếu bạn nắm giữ một quyền chọn bạn KHÔNG có nghĩa vụ phải thực hiện nó mà đó là sự lựa chọn của bạn. Có nhiều lý do để bạn không thực hiện quyền. Khi không còn muốn giữ vị thế của mình nữa, bán quyền chọn thường là lựa chọn tốt nhất cho người nắm giữ quyền.

Một người bán quyền chọn có nhiều nghĩa vụ mà anh ta có thể bị yêu cầu thực hiện. Trong khi đó, người bán quyền chọn thì lại có nghĩa vụ mà họ có thể phải thực hiện (trong trường hợp người mua quyền chọn đó quyết định thực thi hợp đồng này) Nghĩa vụ của người bán quyền chọn bán là mua cổ phiếu tại mức giá thực hiện, nhưng cũng chỉ khi người nắm giữ quyền chọn bán thực hiện quyền của họ trước ngày đáo hạn.

Nếu bị yêu cầu đáp ứng những điều kiện của hợp đồng quyền chọn bởi người nắm giữ quyền, người bán quyền phải tuân thủ theo hợp đồng. Trên thực tế, quy trình này tự động và được đảm bảo. Việc hợp đồng không được thực hiện đúng là ít khi xảy ra. Người bán được thông báo (vào buổi sáng) rằng đêm hôm trước, khi thị trường đóng cửa, giao dịch của hợp đồng đã diễn ra. Như vậy, trong tài khoản của người bán quyền chọn mua, cổ phiếu được thay thế bằng tiền mặt tương ứng; còn ở tài khoản của người bán quyền chọn bán thì tiền mặt mất đi và thay bằng số cổ phiếu tương ứng.

KHI NÀO KHÔNG NÊN THỰC HIỆN QUYỀN?

Để cho dễ hiểu hơn, khi chúng ta hãy xem ví dụ dưới đây:

JKLM đang giao dịch tại mức 99 USD

Bạn nắm giữ một quyền chọn mua cổ phiếu JKLM tại giá thực hiện là 90 USD đáo hạn tháng 10

Giá của hợp đồng quyền chọn mua cổ phiếu JKLM tại giá thực hiện là 90 USD đáo hạn tháng 10 có giá 9,5 USD

Còn 2 tuần nữa là đến tháng 10.

Rủi ro tăng lên

Thực hiện quyền chọn mua trước thời gian đáo hạn làm tăng rủi ro. Nhưng tệ hơn là, bạn chẳng nhận được lợi lộc gì khi chấp nhận phần rủi ro tăng lên đó.

Khi nắm giữ quyền chọn mua, số lỗ lớn nhất mà bạn chịu, tính từ hôm nay (giá mà bạn đã trả để mua quyền chọn không quan trọng) là giá trị của quyền chọn đó, 950 USD. Nếu chứng khoán tăng điểm, bạn vẫn có quyền mua với giá 90 USD mỗi cổ phiếu JKLM. Để kiếm lợi từ việc giá tăng, không cần thiết phải sở hữu cổ phiếu này. Bạn chẳng mất gì khi tiếp tục nắm giữ quyền chọn mua.

Nếu bạn muốn sở hữu cổ phiếu (thay vì sở hữu quyền chọn) và thực hiện quyền, thì về cơ bản bạn đang bán quyền mà chẳng được lợi gì (vì nó đã được sử dụng) và đang mua cổ phiếu tại giá 90 USD/cổ phiếu. Giả sử rằng một tuần đã trôi qua và công ty JKLM đưa ra một thông báo bất ngờ. Thị trường không hưởng ứng tích cực với tin tức đó và cổ phiếu mở cửa giao dịch với giá 85 USD rồi nhanh chóng giảm xuống 83 USD. Đó là điều không may. Nếu bạn vẫn sở hữu quyền chọn, hiển nhiên là nó thành vô giá trị. Tài khoản của bạn bị hụt đi 950 USD so với một tuần trước.

Nhưng nếu bạn đã thực hiện quyền và sở hữu cổ phiếu, giá trị tài khoản của bạn đã giảm 1.600 USD, là sự chênh lệch giữa 9.900 USD và 8.300 USD. Đây là sự thua lỗ không thể chấp nhận. Không có bất kỳ cơ hội nào để thu lợi từ việc thực hiện quyền chọn mua và trong trường hợp này, bạn mất thêm 650 USD do đã thực hiện quyền. Và nếu bạn vẫn sở hữu quyền chọn thì tình hình của bạn có thể đã tốt hơn.

Và để làm rõ bất kỳ hiểu lầm nào: Nếu bạn muốn kiếm lời, bạn có thể bán quyền chọn của bạn sớm hơn. Quyết định ‘không thực hiện quyền’ KHÔNG bắt buộc bạn phải giữ quyền và sau đó phải chịu mất mát. Điều quan trọng là phải hiểu rằng hầu hết những người thực hiện quyền chọn mua không muốn đầu tư vào cổ phiếu. Thay vào đó, họ thực hiện quyền rồi sau đó bán cổ phiếu. Thật sự chẳng cần thiết phải làm vậy. Chỉ cần bán quyền chọn là được.

Những khoản phụ phí hoa hồng

Khi bán các quyền chọn, bạn phải trả một khoản phí hoa hồng. Khi thực hiện quyền chọn, bạn (với hầu hết các công ty môi giới) phải trả phí thực hiện. Sau đó bạn phải trả một khoản hoa hồng khác để bán cổ phiếu. Sự kết hợp này có thể tốn chi phí (hãy đảm bảo bạn nắm được các khoản phí và hoa hồng môi giới) chứ không chỉ đơn giản là bán quyền chọn. Việc tặng không cho người môi giới một khoản tiền là không cần thiết bởi chẳng mang lại lợi ích gì cho bạn cả.

Các chi phí lãi phát sinh thêm

Khi mua một quyền chọn, bạn phải trả tiền. Và không có thêm một khoản phí nào để giữ vị thế của bạn. Khi chuyển đổi quyền chọn thành cổ phiếu bằng việc thực hiện quyền, bạn sẽ nắm giữ cổ phiếu. Để mua cổ phiếu, bạn phải sử dụng đến tiền mặt – không còn được hưởng lãi suất – hoặc vay tiền mặt từ người môi giới – và phải trả lãi cho khoản vay đó. Trong cả hai trường hợp, các khoản chi phí lãi phải trả đang dồn tụ, mà chẳng có lợi nhuận gì bù đắp nào cả. Việc chuyển thành sở hữu cổ phiếu không hề mang lại lợi ích cho bạn. Trong trường hợp đó đáng nhẽ ra bạn chỉ cần giữ (hoặc bán) quyền chọn để không phải chịu thêm chi phí phát sinh nào.

Giao dịch ký quỹ

Nếu giao dịch kỹ quý, các điều kiện yêu cầu sẽ nhiều hơn khi bạn sở hữu cổ phiếu so với khi sở hữu quyền chọn mua. Điều này có thể không đúng đối với các cổ phiếu bị định giá thấp

Hai trường hợp ngoại lệ

Thỉnh thoảng, cổ phiếu trả một khoản cổ tức lớn và việc thực hiện quyền chọn mua để có được khoản cổ tức này có thể là đáng làm.

Hoặc nếu bạn sở hữu một quyền chọn đã có lãi đậm (deep in the money), bạn có thể không có khả năng bán nó ở mức giá hợp lý (fair value). Nếu thị trường trả giá quá thấp, tốt hơn là thực hiện quyền, sau đó bán luôn cổ phiếu. Tuy nhiên, tình huống này ít khi xuất hiện.